Vì sao huyết áp hạ khi đứng dậy?

Hạ huyết áp tư thế là tình trạng huyết áp giảm đột ngột khi đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc nằm, khiến lượng máu giàu oxy lên não giảm, gây chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi hoặc ngất xỉu. Khi đứng, trọng lực khiến máu tạm thời dồn xuống chân và bụng, làm giảm lượng máu về tim. Các cảm biến áp suất trong động mạch cổ và gần tim phát hiện sự thay đổi này, kích hoạt phản xạ khiến tim đập nhanh và mạch máu co lại, bơm máu lên não, duy trì tỉnh táo và khả năng thăng bằng. Ở người cao tuổi hoặc những người dùng thuốc hạ huyết áp, mắc bệnh mạn tính, phản xạ này chậm hơn, huyết áp duy trì thấp hơn bình thường, làm tăng nguy cơ chóng mặt, mất thăng bằng và té ngã.

Hạ huyết áp khi huyết áp tâm thu giảm trên 20 mmHg hoặc tâm trương giảm trên 10 mmHg trong vòng 3 phút sau khi đứng dậy. Ngoài tuổi tác, nhiều yếu tố khác cũng làm huyết áp giảm khi đứng gồm nằm bất động lâu, mất nước, giảm thể tích máu, sử dụng thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, hoặc mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, suy tim, rối loạn thần kinh. Do đó, duy trì đủ nước, hạn chế rượu bia, vận động đều đặn và kiểm soát các bệnh lý mạn tính giúp ổn định huyết áp và giảm nguy cơ chóng mặt khi đứng.

Để phòng ngừa hạ huyết áp tư thế, cần thay đổi tư thế từ nằm hoặc ngồi sang đứng từ từ, đặc biệt sau khi ngủ dậy hoặc ngồi lâu. Chế độ dinh dưỡng đầy đủ các khoáng chất như kali, magie, canxi, ăn nhiều bữa nhỏ, tập thể dục đều đặn và tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột cũng hỗ trợ cân bằng huyết áp.

Ngoài những biện pháp phòng ngừa cơ bản, người cao tuổi hoặc người có nguy cơ cao có thể mang vớ áp lực để hỗ trợ tuần hoàn máu chân, dùng tay vịn hoặc gậy khi đứng lên, và tập các bài vận động chân, mắt cá nhẹ nhàng để cải thiện tuần hoàn. Nếu đang dùng thuốc hạ huyết áp, lợi tiểu hoặc thuốc tim mạch, cần trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc thời điểm dùng thuốc, giảm nguy cơ hạ huyết áp tư thế.

Người bệnh nên đi khám khi có các dấu hiệu nghiêm trọng như đau đầu dữ dội, thay đổi thị lực đột ngột, khó nói, tê liệt mặt, tay hoặc chân, lú lẫn, co giật. Kiểm tra huyết áp thường xuyên có thể phát hiện sớm, điều chỉnh lối sống và điều trị kịp thời, từ đó bảo vệ sức khỏe lâu dài và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Lê Nguyễn (Theo Times of India, WebMD)